กลุ่มนักภาษาศาสตร์ในศูนย์ศึกษาและฟื้นฟูภาษาและวัฒนธรรมในภาวะวิกฤต สังกัดของสถาบันวิจัยภาษาและวัฒนธรรมเพื่อพัฒนาชนบท  มีภารกิจในการศึกษาวิจัยด้านภาษาและวัฒนธรรมในภาวะวิกฤต เพื่อบันทึกองค์ความรู้ไว้ให้มากที่สุด รวมถึงการให้คำปรึกษาและการสนับสนุนด้านวิชาการแก่ชุมชนเจ้าของภาษาที่มีการถดถอยของการใช้ภาษา ทำให้เกิดวิกฤตด้านอัตลักษณ์วัฒนธรรมและภาษาอยู่ในภาวะเสี่ยงต่อการสูญหายไป สำหรับชุมชนที่ต้องการหรือมีความพยายามที่จะฟื้นฟูการใช้ภาษาและธำรงรักษาวัฒนธรรมให้เกิดการสืบต่อสู่คนรุ่นถัดไป ทางศูนย์ฯ ได้เข้าไปให้คำปรึกษาและสนับสนุนการดำเนินงานฟื้นฟูภาษาแก่ชุมชนเหล่านั้น ทั้งในด้านการตั้งโจทย์วิจัย การพัฒนาโครงการ ดำเนินงานวิจัยในลักษณะของการปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมโดยชุมชนให้สามารถเป็นเจ้าของโครงการวิจัย บริหารจัดการด้วยตนเอง นักวิชาการของศูนย์ฯ จัดประชุมอบรมเชิงปฏิบัติการเพื่อให้ความรู้และการพัฒนาภาษาด้านต่างๆ ได้แก่ การสร้างระบบเขียน การลงบันทึกความทรงจำ ภูมิปัญญาด้านต่างๆ คติคำสอนพื้นบ้าน เพลง เรื่องเล่าต่างๆ รวมถึงการสร้างสื่อการเรียนการสอนด้วยภาษาท้องถิ่น เป็นต้น

การดำเนินงานในลักษณะนี้มีความต่างจากการวิจัยทางภาษาศาสตร์ทั่วไป รวมทั้งการวิจัยสนามทางภาษาศาสตร์ในชุมชนที่ปฏิบัติกันอยู่ ซึ่งโดยปกตินักภาษาศาสตร์ทำงานในชุมชนเพื่อศึกษาและเก็บข้อมูลภาษาและวัฒนธรรมเพื่อศึกษาตัวภาษา ได้แก่ ลักษณะภาษา วิเคราะห์โครงสร้างภาษา หรือเพื่อการศึกษาภาษาในแง่มุมใดแง่มุมหนึ่ง โดยที่ชุมชนเจ้าของภาษาจะเป็นผู้บอกภาษาหรือสอนภาษาและให้ข้อมูลเกี่ยวกับวัฒนธรรมของกลุ่ม  นักวิจัยทางภาษาจะนำไปศึกษา วิเคราะห์ รวบรวม สร้างเป็นองค์ความรู้  เพื่อประโยชน์ในการศึกษาค้นคว้าต่อไป ในบางกรณีได้มีการศึกษาภาษาในเชิงลึกที่เกี่ยวข้องกับวัฒนธรรม ความคิดและวิถีชีวิต ก็จะทำให้มีความเข้าใจชุมชนมากยิ่งขึ้น ซึ่งนับว่างานดังกล่าวเป็นการสร้างความรู้พื้นฐานที่สำคัญสำหรับการทำงานต่อยอดงานเชิงประยุกต์หรืองานเชิงลึกอื่นๆ ต่อไป  นอกจากนี้จากประสบการณ์ของผู้เขียนในการทำงานวิจัยสนามทางภาษาศาสตร์ด้วยตนเองและการนำนักศึกษาไปศึกษาและฝึกเก็บข้อมูลทางภาษาในชุมชนต่างๆ เป็นส่วนหนึ่งของวิชาว่าด้วยการศึกษาภาษาศาสตร์ภาคสนาม ทำให้เข้าใจถึงสถานการณ์ทางภาษาในชุมชนภาษาต่างๆ และเข้าใจความต้องการของคนในชุมชนท้องถิ่นชาติพันธุ์ว่าต้องการศึกษาและทำนุบำรุง รักษาภาษาและวัฒนธรรมของตน มีความภาคภูมิใจและความสนใจที่ถ่ายทอดภาษาและวัฒนธรรมของตนสู่ชนรุ่นหลังและผู้สนใจ